了凡四訓注音-改過之法

chūn qiū zhū dài fū，jiàn rén yán dòng，yì ér tán qí huò fú，mí bù yàn zhě，zuǒ guó zhū jì kě guān yě。dà dū jí xiōng zhī zhào，méng hū xīn ér dòng hū sì tǐ，qí guò yú hòu zhě cháng huò fú，guò yú báo zhě cháng jìn huò，sú yǎn duō yì，wèi yǒu wèi dìng ér bù kě cè zhě。zhì chéng hé tiān，fú zhī jiāng zhì，guān qí shàn ér bì xiān zhī zhī yǐ。huò zhī jiāng zhì，guān qí bù shàn ér bì xiān zhī zhī yǐ。jīn yù huò fú ér yuǎn huò，wèi lùn xíng shàn，xiān xū gǎi guò。

春秋諸大夫，見人言動，億而談其禍福，靡不驗者，左國諸記可觀也。大都吉兇之兆，萌乎心而動乎四體，其過于厚者常獲福，過于薄者常近禍，俗眼多翳，謂有未定而不可測者。至誠合天，福之將至，觀其善而必先知之矣。禍之將至，觀其不善而必先知之矣。今欲獲福而遠禍，未論行善，先須改過。

dàn gǎi guò zhě，dì yī，yào fā chǐ xīn。sī gǔ zhī shèng xián，yǔ wǒ tóng wèi zhàng fū，bǐ hé yǐ bǎi shì kě shī?wǒ hé yǐ yī shēn wǎ liè?dān rǎn chén qíng，sī xíng bú yì，wèi rén bù zhī，ào rán wú kuì，jiāng rì lún yú qín shòu ér bù zì zhī yǐ shì zhī kě xiū kě chǐ zhě，mò dà hū cǐ。mèng zǐ yuē: chǐ zhī yú rén dà yǐ。yǐ qí dé zhī zé shèng xián，shī zhī zé qín shòu ěr。cǐ gǎi guò zhī yào jī yě。

但改過者，第一，要發恥心。思古之圣賢，與我同為丈夫，彼何以百世可師?我何以一身瓦裂?耽染塵情，私行不義，謂人不知，傲然無愧，將日淪于禽獸而不自知矣;世之可羞可恥者，莫大乎此。孟子曰：恥之于人大矣。以其得之則圣賢，失之則禽獸耳。此改過之要機也。

dì èr，yào fā wèi xīn。tiān dì zài shàng，guǐ shén nán qī，wú suī guò zài yǐn wēi，ér tiān dì guǐ shén，shí jiàn lín zhī，zhòng zé jiàng zhī bǎi yāng，qīng zé sǔn qí xiàn fú，wú hé kě yǐ bù jù?bù wéi cǐ yě。xián jū zhī dì，zhǐ shì zhāo rán wú suī yǎn zhī shén mì，wén zhī shén qiǎo，ér fèi gān zǎo lù，zhōng nán zì qī bèi rén qù pò，bù zhí yī wén yǐ，wū dé bù lǐn lǐn?bù wéi shì yě。yī xī shàng cún，mí tiān zhī è，yóu kě huǐ gǎi gǔ rén yǒu yī shēng zuò è，lín sǐ huǐ wù，fā yī shàn niàn，suì dé shàn zhōng zhě。wèi yī niàn měng lì，zú yǐ dí bǎi nián zhī è yě。pì rú qiān nián yōu gǔ，yī dēng cái zhào，zé qiān nián zhī àn jù chú gù guò bù lùn jiǔ jìn，wéi yǐ gǎi wéi guì。dàn chén shì wú cháng，ròu shēn yì yǔn，yī xī bù shǔ，yù gǎi wú yóu yǐ。míng zé qiān bǎi nián dān fù è míng，suī xiào zǐ cí sūn，bù néng xǐ dí yōu zé qiān bǎi jié chén lún yù bào，suī shèng xián fú pú sà，bù néng yuán yǐn。wū dé bù wèi?

第二，要發畏心。天地在上，鬼神難欺，吾雖過在隱微，而天地鬼神，實鑒臨之，重則降之百殃，輕則損其現福，吾何可以不懼?不惟此也。閑居之地，指視昭然;吾雖掩之甚密，文之甚巧，而肺肝早露，終難自欺;被人覷破，不值一文矣，烏得不懔懔?不惟是也。一息尚存，彌天之惡，猶可悔改;古人有一生作惡，臨死悔悟，發一善念，遂得善終者。謂一念猛厲，足以滌百年之惡也。譬如千年幽谷，一燈才照，則千年之暗俱除;故過不論久近，惟以改為貴。但塵世無常，肉身易殞，一息不屬，欲改無由矣。明則千百年擔負惡名，雖孝子慈孫，不能洗滌;幽則千百劫沉淪獄報，雖圣賢佛菩薩，不能援引。烏得不畏?

dì sān，xū fà yǒng xīn。rén bù gǎi guò，duō shì yīn xún tuì suō wú xū fèn rán zhèn zuò，bù yòng chí yí，bù fán děng dài。xiǎo zhě rú máng cì zài ròu，sù yǔ jué tī dà zhě rú dú shé niè zhǐ，sù yǔ zhǎn chú，wú sī háo níng zhì，cǐ fēng léi zhī suǒ yǐ wéi yì yě。

第三，須發勇心。人不改過，多是因循退縮;吾須奮然振作，不用遲疑，不煩等待。小者如芒刺在肉，速與抉剔;大者如毒蛇嚙指，速與斬除，無絲毫凝滯，此風雷之所以為益也。

jù shì sān xīn，zé yǒu guò sī gǎi，rú chūn bīng yù rì，hé huàn bù xiāo hū?rán rén zhī guò，yǒu cóng shì shàng gǎi zhě，yǒu cóng lǐ shàng gǎi zhě，yǒu cóng xīn shàng gǎi zhě gōng fū bù tóng，xiào yàn yì yì。

具是三心，則有過斯改，如春冰遇日，何患不消乎?然人之過，有從事上改者，有從理上改者，有從心上改者;工夫不同，效驗亦異。

rú qián rì shā shēng，jīn jiè bù shā qián rì nù lì，jīn jiè bù nù cǐ jiù qí shì ér gǎi zhī zhě yě。qiáng zhì yú wài，qí nán bǎi bèi，qiě bìng gēn zhōng zài，dōng miè xī shēng，fēi jiū jìng kuò rán zhī dào yě。

如前日殺生，今戒不殺;前日怒詈，今戒不怒;此就其事而改之者也。強制于外，其難百倍，且病根終在，東滅西生，非究竟廓然之道也。

shàn gǎi guò zhě，wèi jìn qí shì，xiān míng qí lǐ rú guò zài shā shēng，jí sī yuē: shàng dì hǎo shēng，wù jiē liàn mìng，shā bǐ yǎng jǐ，qǐ néng zì ān?qiě bǐ zhī shā yě，jì shòu tú gē，fù rù dǐng huò，zhǒng zhǒng tòng kǔ，chè rù gǔ suǐ jǐ zhī yǎng yě，zhēn gāo luó liè，shí guò jí kōng，shū shí cài gēng，jǐn kě chōng fù，hé bì qiāng bǐ zhī shēng，sǔn jǐ zhī fú zāi?yòu sī xuè qì zhī shǔ，jiē hán líng zhī，jì yǒu líng zhī，jiē wǒ yī tǐ zòng bù néng gōng xiū zhì dé，shǐ zhī zūn wǒ qīn wǒ，qǐ kě rì qiāng wù mìng，shǐ zhī chóu wǒ hàn wǒ yú wú qióng yě?yī sī jí cǐ，jiāng yǒu duì shí tòng xīn，bù néng xià yàn zhě yǐ。

善改過者，未禁其事，先明其理;如過在殺生，即思曰：上帝好生，物皆戀命，殺彼養己，豈能自安?且彼之殺也，既受屠割，復入鼎鑊，種種痛苦，徹入骨髓;己之養也，珍膏羅列，食過即空，疏食菜羹，盡可充腹，何必戕彼之生，損己之福哉?又思血氣之屬，皆含靈知，既有靈知，皆我一體;縱不能躬修至德，使之尊我親我，豈可日戕物命，使之仇我憾我于無窮也?一思及此，將有對食痛心，不能下咽者矣。

rú qián rì hǎo nù，bì sī yuē: rén yǒu bù jí，qíng suǒ yí jīn bèi lǐ xiāng gān，yú wǒ hé yǔ?běn wú kě nù zhě。yòu sī tiān xià wú zì shì zhī háo jié，yì wú yóu rén zhī xué wèn yǒu bù dé，jiē jǐ zhī dé wèi xiū，gǎn wèi zhì yě。wú xī yǐ zì fǎn，zé bàng huǐ zhī lái，jiē mó liàn yù chéng zhī dì wǒ jiāng huān rán shòu cì，hé nù zhī yǒu?

如前日好怒，必思曰：人有不及，情所宜矜;悖理相干，于我何與?本無可怒者。又思天下無自是之豪杰，亦無尤人之學問;有不得，皆己之德未修，感未至也。吾悉以自反，則謗毀之來，皆磨煉玉成之地;我將歡然受賜，何怒之有?

yòu wén ér bù nù，suī chán yàn xūn tiān，rú jǔ huǒ fén kōng，zhōng jiāng zì xī wén bàng ér nù，suī qiǎo xīn lì biàn，rú chūn cán zuò jiǎn，zì qǔ chán mián nù bù wéi wú yì，qiě yǒu hài yě。qí yú zhǒng zhǒng guò è，jiē dāng jù lǐ sī zhī。

又聞而不怒，雖讒焰薰天，如舉火焚空，終將自息;聞謗而怒，雖巧心力辯，如春蠶作繭，自取纏綿;怒不惟無益，且有害也。其馀種種過惡，皆當據理思之。

cǐ lǐ jì míng，guò jiāng zì zhǐ。

此理既明，過將自止。

hé wèi cóng xīn ér gǎi?guò yǒu qiān duān，wéi xīn suǒ zào wú xīn bù dòng，guò ān cóng shēng?xué zhě yú hào sè，hǎo míng，hǎo huò，hǎo nù，zhǒng zhǒng zhū guò，bù bì zhú lèi xún qiú dàn dāng yī xīn wéi shàn，zhèng niàn xiàn qián，xié niàn zì rán wū rǎn bù shàng。rú tài yáng dāng kōng，wǎng liǎng qián xiāo，cǐ jīng yī zhī zhēn chuán yě。guò yóu xīn zào，yì yóu xīn gǎi，rú zhǎn dú shù，zhí duàn qí gēn，xī bì zhī zhī ér fá，yè yè ér zhāi zāi?

何謂從心而改?過有千端，惟心所造;吾心不動，過安從生?學者于好色，好名，好貨，好怒，種種諸過，不必逐類尋求;但當一心為善，正念現前，邪念自然污染不上。如太陽當空，魍魎潛消，此精一之真傳也。過由心造，亦由心改，如斬毒樹，直斷其根，奚必枝枝而伐，葉葉而摘哉?

dà dǐ zuì shàng zhì xīn，dāng xià qīng jìng cái dòng jí jué，jué zhī jí wú gǒu wèi néng rán，xū míng lǐ yǐ qiǎn zhī yòu wèi néng rán，xū suí shì yǐ jìn zhī yǐ shàng shì ér jiān xíng xià gōng，wèi wèi shī cè。zhí xià ér mèi shàng，zé zhuō yǐ。

大抵最上治心，當下清凈;才動即覺，覺之即無;茍未能然，須明理以遣之;又未能然，須隨事以禁之;以上事而兼行下功，未為失策。執下而昧上，則拙矣。

gù fā yuàn gǎi guò，míng xū liáng péng tí xǐng，yōu xū guǐ shén zhèng míng yī xīn chàn huǐ，zhòu yè bù xiè，jīng yī qī，èr qī，yǐ zhì yī yuè，èr yuè，sān yuè，bì yǒu xiào yàn。

顧發愿改過，明須良朋提醒，幽須鬼神證明;一心懺悔，晝夜不懈，經一七，二七，以至一月，二月，三月，必有效驗。

huò jué xīn shén tián kuàng huò jué zhì huì dùn kāi huò chù rǒng dá ér chù niàn jiē tōng huò yù yuàn chóu ér huí chēn zuò xǐ huò mèng tǔ hēi wù huò mèng wǎng shèng xiān xián，tí xié jiē yǐn huò mèng fēi bù tài xū huò mèng zhuàng fān bǎo gài，zhǒng zhǒng shèng shì，jiē guò xiāo zuì miè zhī xiàng yě。rán bù dé zhí cǐ zì gāo，huà ér bù jìn。

或覺心神恬曠;或覺智慧頓開;或處冗沓而觸念皆通;或遇怨仇而回嗔作喜;或夢吐黑物;或夢往圣先賢，提攜接引;或夢飛步太虛;或夢幢幡寶蓋，種種勝事，皆過消罪滅之象也。然不得執此自高，畫而不進。

xī qú bó yù dāng èr shí suì shí，yǐ jué qián rì zhī fēi ér jǐn gǎi zhī yǐ。zhì èr shí yī suì，nǎi zhī qián zhī suǒ gǎi，wèi jǐn yě jí èr shí èr suì，huí shì èr shí yī suì，yóu zài mèng zhōng，suì fù yī suì，dì dì gǎi zhī，xíng nián wǔ shí，ér yóu zhī sì shí jiǔ nián zhī fēi，gǔ rén gǎi guò zhī xué rú cǐ。

昔蘧伯玉當二十歲時，已覺前日之非而盡改之矣。至二十一歲，乃知前之所改，未盡也;及二十二歲，回視二十一歲，猶在夢中，歲復一歲，遞遞改之，行年五十，而猶知四十九年之非，古人改過之學如此。

wú bèi shēn wéi fán liú，guò è wèi jí，ér huí sī wǎng shì，cháng ruò bú jiàn qí yǒu guò zhě，xīn cū ér yǎn yì yě。rán rén zhī guò è shēn zhòng zhě，yì yǒu xiào yàn: huò xīn shén hūn sāi，zhuǎn tóu jí wàng huò wú shì ér cháng fán nǎo huò jiàn jūn zǐ ér nǎn rán xiāng jǔ huò wén zhèng lùn ér bù lè huò shī huì ér rén fǎn yuàn huò yè mèng diān dǎo，shén zé wàng yán shī zhì jiē zuò niè zhī xiāng yě，gǒu yī lèi cǐ，jí xū fèn fā，shě jiù tú xīn，xìng wù zì wù。

吾輩身為凡流，過惡猬集，而回思往事，常若不見其有過者，心粗而眼翳也。 然人之過惡深重者，亦有效驗：或心神昏塞，轉頭即忘;或無事而常煩惱;或見君子而赧然相沮;或聞正論而不樂;或施惠而人反怨;或夜夢顛倒，甚則妄言失志;皆作孽之相也，茍一類此，即須奮發，舍舊圖新，幸勿自誤。